در جستجوی ِمعنا/ ابراهیم بهرامی

در جستجوی ِمعنا

 « ابراهیم بهرامی»

    هنرمندان که به نوعی پدیدآورنده ی یک اثر هنری هستند، هنگامی که به مفاهیم می پردازند، جدا از ارائه یک اثری فیزیکی و مادّی ، سعی می کنند خود را از محدودیت هایِ سنتی و مادّی رها کنند و با ذهنی سیّال و گاهی منتزع از واقعیت به جهانِ غیرمادی نقبی بزنند و نگرش خود را در ارائه ی  یک اثرِ هنری بیان کنند.  بطور معمول ، موضوعاتِ ذهنی در آثار هنری فرصت بیشتری برای کشفِ رازهایِ معنوی به مخاطب می دهد، در این آثار هنرمندان فارغ از نیازهای مادی به ماوراء می اندیشند و بر روح، احساس و تفکرِ مخاطب تأثیر می گذارند. در بسیاری از هنرها که بازآفرینی رکنِ اساسیِ خلق یک اثراست، چنانچه تفکر وتعمّقی در ارائه موضوع و در قالبِ تکنیکی منسجم صورت نگیرد، اثر خلق شده بی روح می نماید و مخاطب را از رسیدنِ به محتوا و پیام آن و همچنین درک آن بازمی دارد .

    برای شناخت معنا درآثارهنری خیلی لازم نیست پیچیده فکر کنیم، همین که بتوانیم جهان و اجسام مادّی را در ترکیبی عارفانه و عالمانه در جهت رسیدن به مفاهیمی که ادراکی هستند ، ارائه کنیم به معنا       پرداخته ایم. برخی اشیاء و فرم ها آنچنان از واقعیت دور می شوندکه پرداختن به برخی از آنان  بار معنایی به خود می گیرند، از حیطه ی مادیّت خارج می شوند ، به نیاز درونی می پردازند، به انتزاع می رسند و تأثیر عمیق تری  خواهند گذاشت . این آثار در مخاطب احساسی را بیدار می کند، به نیاز روحی اش پاسخ می گوید و یا ممکن است خاطره ای را در ذهنش متبادر سازد.  

    در هنرهای مختلف تلاش می شود به جای بازآفرینیِ صرف به بیان مکنونات قلبی و روحی پرداخته شود ودر بیان یک موضوع عناصر مادّی و غیر مادّی دست به دست هم می دهند تا مخاطب را به درک یک معنا  رهنمون سازند. همه ی هنرها به طور یکسان نمی توانند در  موضوعات حسی اثر گذار باشند ولی هنرهای تجسمّی، موسیقی و ادبیات به طور کلی امکان و شرایط وارد شدن به حوزه های معنایی و انتزاعی  را برای پدید آورندگانشان مهیّا می سازند.

پرداختن به یک موضوعِ معنوی، نیازمند استفاده از یک زبان بیانی و معنایی در هنر است . این زبان تعریف مشخص و مطلقی ندارد و می تواند برآیند دیدگاه ها ، ساختار، سبک و انتزاع باشد.

اغلبِ موضوعات در اطراف ما دیداری هستند، و بدون هیچ هماهنگی بین اجزاء، ساختار ، ترکیب و نقطة دید مناسب ، براحتی همه ی آنها را می بینیم ، و این نگاه ِهنرمند است که با درکی عمیق و با تلفیقی از ذهنیّت ، دانسته هاو تفکّرات خود به بیان و برداشتی ذهنی و غیرمادّی می پردازد.

از آنجا که عکاسی آفرینش و بازتولید مجدد واقعیّت است نه یک رونوشت یا تصویر عین به عین، لذا حقیقتی نهفته را با خود به همراه دارد که پیامی درونی است و معنای آن را بیان می کند.

« سوزان سونتاگ » از صاحبنظران هنر عکاسی اعتقاددارد ، عکس ها بعنوان اسنادی که واقعیتِ موجود را به تصویر می کشند، عناصری زیبا شناسانه رابه مخاطب منتقل می کنند و اوست که با دریافت و ادراکات    ذهنی اش آن را می فهمد ودرک می کند.

یک عکس رنگی مبتنی بر فرمهای ظاهری و عناصری که در هم تنیده شده اند ، در ابتدا مخاطب را مجذوب رنگ ها ،فرم ها و اشکال و عناصری می کندکه در چینشی تصویری و هنرمندانه به خدمت گرفته شده اند  ، لیکن در یک بیان ثانویِ زیبایی شناسانه بار معنایی به خود می گیرد که ورای واقعیّت و عینیّت موجود است و آن را از وجود مادی اش خارج می کند. در عکاسی این زیبایی های بصری، عناصر، رنگها، اشیاء، اندازه قاب ، سیاه و سفید یا رنگی بودن آثار نیست که در ذهن بیننده می ماند بلکه برداشت او و برآیند عناصر  ارائه شده در اثر است که بر معنا دلالت دارند که در عینیت عکس قابل مشاهده نیست.

« آموزگاران معنوی جهان » لقبی است که« مایکل تی اچ سدلر»  از محققین هنر به هنرمندان داده است ، او هرگونه تلاش برای به تفاهم رساندن جامعه و هنرمند و برای گسترش توان جامعه در درک آرمان های هنرمند را مورد توجه قرارمی دهد. لذا هنرمندانی که به جای پرداختن به واقعیت های بیرونی در تلاش هستند با تقویت و نظم بخشی به حسِ درونی خودآثاری معنوی ارائه نمایند ، در واقع ذهنِ جستجوگر مخاطب را نیز به چالش می کشند تا در یک رویارویی ،رازهای نهفته در حیات بشری را کشف کنند. هنرمندان چون با روح انسانها سر و کار دارند رسالتی بر دوش دارند و کوشش آنها در راه کمالِ اندیشه انسانی است. آنان با خلق آثاری مملو از فضایل معنوی، موجب پالایش روح انسانی می شوند.

ارائه زیبایی در آثار هنری برگرفته از نیاز درونی هنرمند است ودر این راستا لازمه موفقیت در این حوزه خودشناسی است. هنرمندان باید قبل از اینکه در اندیشة انتقال تفکری به جامعه باشندبه خود شناسی درونی بپردازند، چون هنرمند با غذای روح مخاطب سرو کار دارد. تعمق ، تفکر و مطالعه در خودشناسی برای درک  هویت انسانی و غور در معنا از لازمه های توجه هنرمندان در رسیدن به بیانی غیرمادی است که در ابتدا بایستی برای خود مهیّا کنند .

   همة موضوعات ذهنی ابتدا کنکاشی با خالق اثر ایجاد می کند ، افکار و احساسات اورا مدتها به خود مشغول می دارند. ذهن هنرمند همیشه درگیر عوامل بیرونی و درونی است و سعی دارد در بازنمایی یا آفرینش هنری آنچه افکار اورا معطوف یک محور می کند را بعنوان سرچشمه ای جوشان برای بیانِ هنری اش ، صیقل داده و در یک اثر هنری به عینیت در آورد.او در جستجویِ معنا سعی کند  محتوا را به آثارش بیفزاید و اینگونه است که اثرش ماندگار و جاودانه خواهد شد .

این نکته بدیهی است که فرم و محتوا همچون دو بال پرنده مکمل هم هستند. از فرم وشکل بعنوان ظرف و حالتی برای بیان باطنِ اثر که معنا است بهره گرفته می شود که این ظرف در مکاتب و هنرهابه اشکال مختلف بروز و ظهور داشته اند که در این مورد « واسیلی کاندینسکی » از برجسته ترین صاحبنظران دنیای هنر می گوید:" روابط در هنر لزوما روابط فرم ظاهری نیستند بلکه مبتنی بر تفاهم درونی معنا می باشند." او اعتقاد دارد همانگونه که موسیقی دانان رها از دنیای مادی اند، دیگر هنرمندان نیز نباید دربیانِ اندیشه های خودو انعکاس در آثارشان به دنیای مادی وابسته باشند.

 ذهن بیننده پس از دیدن هر عکس ، مطالعه یک کتاب یا دیدن یک فیلم یا رجوع به  هر اثر هنری دیگری لحظاتی ، ساعاتی و شاید روزها درگیر می شود و این تاثیر فقط بعد مادّی و عناصر فیزیکی اثر نیست چون ارتباط فیزیکی مخاطب با آن اثر قطع شده است بلکه برداشت و وجه معنایی و درونی است  که در مخاطب برانگیخته شده و ذهن او را مدتها به خود مشغول  می کند .

ابراهیم بهرامی 

 

مستر کلاس«داستانگویی در مجموعه عکس مستند» با حضور ساسان مویدی

مستر کلاس«داستانگویی در مجموعه عکس مستند»  با حضور ساسان مویدی به همت انجمن سینمای جوانان ایران-دفتر مشهد برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی انجمن سینمای جوانان ایران، این کارگاه زیر نظر کانون عکس انجمن سینمای جوانان مشهد با همکاری مرکز آفرینش های آستان قدس رضوی طی پنج روز در قالب 20 ساعت همراه با کارگاه عملی عکاسی خیابانی از یکشنبه 1 الی 5 دیماه از ساعت ۱۵ الی ۱۸ در مکتب رضوان برگزار شد.
در بخش تئوری این کارگاه مباحث: «عکاسی خیابانی چیست و چرا این ژانر امروزه به یکی از پرطرفدارترین شاخه های عکاسی تبدیل شده است؟»، « ثبت خوب به چه ثبتی گفته می‌شود؟»، « پاسخی به پرسشهای رایج در عکاسی مستند خیابانی»، «چطور به یک داستان ایده‌آل در مجموعه عکس مستندبرسیم؟»، «اخلاق در عکاسی مستند خیابانی و رعایت حقوق شهروندی»، «سوژه‌یابی و انتخاب تجهیزات مناسب برای عکاسی مستند خیابانی»، «عکاسی امروز برای ارائه فردا ( اقتصاد عکاسی )»، «نقش فضای مجازی در حمایت از عکاسان» مورد بررسی قرار گرفت .
در بخش عملی طی ۴ روز عکاسی در بافت حاشیه شهر مشهد؛ هنرجویان تحت نظر مدرس، به عکاسی هدفمند برای پروژه مورد نظر خود برمبنای موارد مطرح شده در کارگاه پرداختند.
در انتهای این دوره آثار هنرجویان توسط ساسان مویدی و رضا حیدری شاهبیدک مدیر عکاسان گلشهر بررسی گردید.
گفتنی‌است، در حاشیه برگزاری این کارگاه نمایشگاهی از مجموعه عکس‌های ساسان مویدی ( از عکاسان دفاع مقدس) در نگارخانه رضوان مشهد از 1 الی 4 دی‌ماه برپا بود

نمایشگاه عکس ساسان مویدی در مشهد

نمایشگاه عکسی از ساسان مویدی  با موضوع دفاع مقدس ازتاریخ 31  آذر ماه  در گالری رضوان مشهد به نمایش در آمد /. این نمایشگاه که به همت کانون عکس انجمن سینمای جوانان مشهد برگزار شد به مدت یک هفته دایر بود ، مطلبی در ابتدای نمایشگاه توسط خانم سمیه عرفانی نوشته شده بود که با حس و حال فضای نمایشگاه همخوانی بسیاری داشت . این مطلب و تعدادی از عکس های ساسان مویدی را در ادامه ملاحظه خواهید کرد. .

صبح ها که بیدار می‌شدم چشمانم باز نمی‌شد از قِی بستگیِ حاصل از سرماخوردگی و نموریِ گاراژ آپارتمان یوسف آباد. مدتی بود که موتورخانه ساختمان و صدای مهیبش شده بود لالایی شبانه‌مان و سوسک های بزرگش قصه هر شب مامان که از بیدار بودنش می‌گفت و اینکه مواظب است نیایند سراغمان! نمی‌دانم اگر میزد و آوار می‌ریخت روی سرمان، بودنمان در زیرزمین چه فایده‌ای داشت!
پدرم جبهه بود، خیلی‌ها می‌آمدند دیدنمان، از همسرِ همرزم‌ها و همسرِ شهدا تا همکاران و دوست و فامیل. جنگ که شروع شد ١ ماهه بودم و حالا ۵-۶ ساله، اصرار داشتم جلوی مهمان ها روسری سرم کنم و مدام گره‌اش را سفت‌ کنم که نه تنها من بروم بهشت بلکه صَدّام هم بمیرد از شدتِ حجابم!
پدربزرگ هایم با پاکت های کاغذی پر از آجیل و خوراکی می‌آمدند که سرمان گرم شود و جای خالی بابا اذیتمان نکند. از سِت بودن رنگ پاکت ها با چسب‌هایِ کاغذیِ ضربدری خورده روی شیشه‌هایِ قَدیِ آپارتمان قِصه می ساختم، دوستشان داشتم چون بابا چسبانده بود، برای اینکه وقتی زد، شیشه‌ها نریزد وسط خانه توی سر و صورتمان.
آژیر قرمز که بلند میشد می‌دویدیم توی گاراژ، با همان قد و قواره چمباتمه می‌زدیم گوشه دیوار تا صدایش می‌آمد، نمی‌دانستیم کجا را زده، توی گاراژ نور نبود، فقط صدا بود و بوی بنزین و سوسک‌های بزرگ قهوه‌ای.

منتظر آژیر سفید که می‌ماندم، صداها مدام در سرم تکرار میشد:
شنوندگان عزیز توجه فرمایید، ملت شهید پرور ایران توجه فرمایید، علامتی که هم اکنون می‌شنوید اعلام خطر یا وضعیت قرمز است و معنی و مفهوم آن اینست که.... صدای ضربه‌‌هایی متصل، ریتمِ تکرار جملات را در ذهنم بهم می‌زند، سرم را بلند می‌کنم، کبوتری نشسته لبه پنجره و یکریز نوک می زند به شیشه، آفتاب چشمانم را می‌زند، آنقدر اشک ریخته‌ام که نفسم بالا نمی‌آید؛ اینجا مشهد است، پشت میز کارم نشسته‌ام و ظاهرا ٣١ سال است که جنگ تمام شده است! نمی‌دانم چند دقیقه‌ است که محو تماشای عکس ساسان مویدی شده‌ام که می‌توانست مثل خیلی از استوری‌های اینستاگرام رد شود و برود.

دخترک ٣-۴ ساله‌ است میان تعداد زیادی بانوی بسیجی، پیشانی بندی با عنوان “یا مهدی ادرکنی” دارد و روسری‌اش را سفت بسته است. انگار من است، آنقدر واقعیست که می‌روم به عمق خاطرات و می‌شوم همان دخترک تهرانیِ دلتنگِ پدرِ رزمنده‌اش که وسط بمبارانِ صَدام با مادر و برادرهایش تنها مانده است.

برای اولین بار به آقای مویدی پیام می‌دهم، پاسخش زود می‌آید با واژه ترکیبیِ دخترِخوبم... هیچ اصول عجیب و غریبِ دست و پا گیری ندارد، مهربانی‌اش واقعیست، خودش است؛ و حضور عاشقانه اش در لحظه همان چیزی است که عکس‌هایش را متمایز می‌کند.

امروز کانون عکس پس از تهران و قزوین میزبان او و آثارش است؛ ٣٣ عکس از دوران دفاع مقدس بر دیوار نگارخانه رضوان در برابر دیدگان شما عزیزان قرار دارد. کتاب ایشان که توسط نشر انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس منتشر شده گنجینه‌ای گرانبهاست برای تاریخ وطن. این کتاب در برگیرنده ١٢۶ عکس از سالهای ١٣۵٩ تا ١٣۶٧ است.

نمایشگاه پیش‌ِ رو حاصل زحمات همکاران بزرگوارم علی سعیدی، حامد اسدی و سیدرهام رسولی است. ما در هیئت مدیره کانون عکس مشهد از حضور شما بزرگواران که بیننده این نمایشگاه هستید سپاسگزاریم.

سمیه عرفانی خانقاهی
عضو هیئت مدیره کانون عکس انجمن سینمای جوانان مشهد

مشهد، خانه اصلی عکس رضوی/ مصاحبه ابراهیم بهرامی با روزنامه صبح امروز

پایان داوری نهمین جشنواره ملی عکس رضوی / مشهد آذر 1398